Okiem Technologa- Przepis na doskonałą masę lejną - cz. 1/2

Kochani, niezmiernie nam miło zaprezentować kolejny tekst z serii „Okiem Technologa”. Tym razem, przepis na doskonałą masę lejną. Przed Wami dużo cennych wskazówek m in. jak rodzaj masy wpływa na właściwości wyrobów ceramicznych, na czym polega mechanizm upłynniania, a także praktyczne porady dotyczące sposobu przygotowania masy lejnej. To co, zaczynamy:-)

Parametry dobrej masy lejnej:

Gęstość: min. 1,6 g/cm3

Jak ją zmierzyć? - należy zważyć 1 litr masy i podzielić przez 1000 g.

Najlepiej zakupić w tym celu cylinder miarowy i zważyć 100 ml.

Temp. min 18 st. C.

Lepkość:

Jak ją zmierzyć? - lepkość mierzymy Kubkiem Forda. – Kubek Forda to tanie urządzenie stosowane przy sporządzaniu farb. (Na allegro ok. 30 zł. Dysza 4 mm). Kubkiem Forda określamy czas wypływu masy, który powinien wynosić ok 30 sekund. Czas najlepiej zmierzyć stoperem, obecnym w każdym smartfonie.

Do formowania wyrobów ceramicznych używa się trzech rodzajów mas ceramicznych. W stanie gotowym do formowania różnią się one między sobą zawartością wody, gęstością i lepkością:

• Masa plastyczna -  zawartość wody w masie plastycznej wynosi 20 - 25 %.
• Masa półsucha - w masie półsuchej (do formowania płytek ceramicznych w prasach hydraulicznych) - do 7%.
• Masa lejna -  35%.

Masa półsucha jest otrzymywana z masy lejnej poprzesz wysuszenie jej w specjalnych suszarniach. Pomijam ją więc w dalszych rozważaniach.

Jak rodzaj masy wpływa na właściwości wyrobów ceramicznych?

W sposób zasadniczy. Zagęszczenie czerepu jest zdecydowanie największe w wyrobach odlewanych. Jeżeli z masy plastycznej zrobimy masę lejną to wyrób ceramiczny z tej masy w porównaniu z wyrobem z pierwotnej masy plastycznej i wypalony w tych samych warunkach temperaturowych, będzie bardziej spieczony. To znaczy będzie mniej nasiąkliwy, obie masy będą miały też rożną skurczliwość.

Fakty te nie są oczywiste nawet dla praktyków. Na czym więc polega mechanizm upłynniania?

Każda masa ceramiczna w znacznej części swego składu zawiera substancje ilastą, czyli gliny (kaolinowe, ilitolwe, monmorylitowe), kaoliny i inne. Wszystkie wymienione minerały mają budowę pakietową. Można to sobie wyobrazić tak, że dany minerał jest zbudowany w postaci mikroskopijnych blaszek, pomiędzy którymi jest woda (chemicznie związana). Upłynnianie to nic innego jak uwolnienie tej wody przynajmniej w części. Nie zachodzi to jednak automatycznie. Koniecznym jest dodanie, oprócz wody, substancji chemicznych, które to umożliwiają. Substancje te to upłynniacze i są one szeroko dostępne. Każdy producent masy lejnej podaje, jakich upłynniaczy dodać oraz w jakiej ilości, jak również ile należy dodać wody. Dane te jednak są dużym uproszczeniem.

Uwaga! Należy dosyć często korygować ilość upłynniaczy, jak również ilość dodawanej wody, jednocześnie pamiętając o jej temperaturze (min. 18 stopni C). Jaki jest tego powód?

Woda wodociągowa w różnych miejscach może się różnić swoim składem (tzw. twardość wody). Woda ze studni różni się, z kolei, swoim składem w okresie wiosna – jesień z powodu powszechnie używanych nawozów sztucznych.

Ciąg dalszy --->